Festiwal

Przez setki lat Włodawa była miejscem zgodnego współistnienia wyznawców judaizmu, prawosławia i katolicyzmu. Tragiczne wydarzenia XX wieku (Holocaust, Akcja „Wisła” itp.) zmieniły to miasto. Straciło ono swój wielokulturowy charakter. Teraz jednak mieszkańcy Włodawy powracają do swych korzeni. Najlepszym tego świadectwem jest sukces Festiwalu Trzech Kultur, prezentującego dorobek i tradycje wyznawców trzech wyżej wymienionych nurtów wyrastających ze wspólnego judeochrześcijańskiego pnia.

Owocem współpracy Muzeum – Zespołu Synagogalnego we Włodawie z parafią prawosławną pw. Narodzenia NMP oraz parafią rzymskokatolicką pw. św. Ludwika jest zainicjowany przez Muzeum coroczny Festiwal Trzech Kultur. Impreza ta, z każdym rokiem poruszająca coraz szersze kręgi odbiorców, zyskała nie tylko rangę lokalnego wydarzenia kulturalnego, ale i została doceniona przez publiczność spoza regionu.

Co roku – tradycyjnie już – we wrześniowy lub październikowy weekend trzy zabytkowe włodawskie świątynie wypełniają się muzyką, śpiewem i gwarem licznie przybywających miłośników Festiwalu. Nie sposób w kilku słowach opisać wszystkich festiwalowych atrakcji i koncertów, jakie dotychczas odbyły się we włodawskiej synagodze, kościele i cerkwi. Spośród samych wykonawców muzyki cerkiewnej należy jednak wymienić chociażby:

  • 1999 r. – Chór Męski Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej z Warszawy, posiadający w swym dorobku artystycznym liczne nagrody (I nagroda na Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Cerkiewnej w Hajnówce) oraz własne wydawnictwa fonograficzne; koncertujący w kraju i za granicą (m.in. w Niemczech, Białorusi, Ukrainie).
  • 2000 r. – Zespół Kameralny Cerkwi Prawosławnej świętych Cyryla i Metodego „Oktoich” z Wrocławia – pierwszy w Polsce chór męski działający przy cerkwi, wykonujący utwory wywodzące się z tradycji bizantyjskiej, a także dawne melodie 1-2-głosowe harmonizowane w XIX i XX w. między innymi przez S. Rachmaninowa oraz wzorce melodyczne powstałe w monasterach Grecji, Bułgarii, Rosji i Polski.
  • 2001 r. – Młodzieżowy Chór Prawosławny Diecezji Przemysko-Nowosądeckiej „Irmos” z Sanoka – dwukrotny laureat Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Cerkiewnej w Sninie na Słowacji oraz Festiwalu Kolęd w Terespolu; chór koncertujący w kraju i za granicą, w którego repertuarze znajdują się pieśni liturgiczne ukraińskich kompozytorów, rozśpiew halicki, kijowski, bułgarski i serbski oraz autorskie utwory liturgiczne Marianny Jarej.
  • 2001 r. – Chór Młodzieżowy Parafii Katedralnej pw. św. Mikołaja z Białegostoku, śpiewający głównie podczas nabożeństw, ale także występujący okazjonalnie na koncertach kolęd czy na MFMC w Hajnówce (gdzie wielokrotnie zdobywał pierwsze nagrody oraz wyróżnienia); chór wystąpił też m.in. na spotkaniu ekumenicznym z papieżem Janem Pawłem II w Drohiczynie.
  • 2002 r. – Chór Zespołu Muzyki Cerkiewnej z Warszawy pod batutą ks. Jerzego Szurbaka, wybitnego znawcy prawosławnej muzyki liturgicznej; chór mający za sobą sukcesy podczas występów m.in. w Austrii, Brazylii, Finlandii, Francji, Japonii, Niemczech, Senegalu, Szwecji; wiele nagrań radiowych, telewizyjnych i filmowych; nagrania płyt analogowych i kompaktowych oraz kaset audio.
  • 2002 r. – Chór Ukraińskiej Prawosławnej Cerkwi z Włodzimierza Wołyńskiego, działający przy Duchownej Szkole Regenckiej Diecezji Włodzimiersko-Wołyńskiej na Ukrainie; koncertujący m.in. w Niemczech.
  • 2003 r. – Męski Zespół Wokalny „Kairos” z Lublina, występujący m.in. na MFMC w Hajnówce, V Nadbużańskich Spotkaniach artystycznych w Hrubieszowie, Koncercie Ekumenicznym w katedrze św. Floriana w Warszawie; zespół ma w swoim repertuarze śpiewy prawosławne, fragmenty liturgii ormiańskiej i gruzińskiej, pieśni hebrajskie, celtyckie i greckie.
  • 2003 r. – Katedralny Chór Parafii Prawosławnej pw. Świętej Trójcy z Hajnówki, powstały w 1942 r., posiadający w swym repertuarze różnorodne pieśni – od monasterskich napiewów do muzyki cerkiewnej XVIII i XIX w..
  • 2004 r. – Chór „Ichos” z Centrum Kultury Prawosławnej w Białymstoku, powołany z błogosławieństwa biskupa Jakuba, Ordynariusza Prawosławnej Diecezji Białostocko-Gdańskiej. Od 2001 r. działa przy Centrum Kultury Prawosławnej w Białymstoku. W tym czasie wielokrotnie koncertował i brał udział w różnego rodzaju przeglądach i konkursach na terenie całego kraju. Między innymi wystąpił na IX Międzynarodowym Festiwalu Kolęd Wschodniosłowiańskich w Terespolu.
  • 2004 r. – Męski Zespół Wokalny Katedry Prawosławnej w Lublinie, powołany z błogosławieństwa arcybiskupa Abla, Ordynariusza Prawosławnej Diecezji Lubelsko-Chełmskiej. Zespół mający w swym repertuarze pieśni liturgiczne i paraliturgiczne wywodzące się z różnych tradycji Kościoła prawosławnego. Także psalmy, pieśni sakralne i hymny powstałe w okresie od XVI do XX wieku i inne. Zespół występuje pod dyr. Andrzeja Boubleja.
  • 2005 r. – Narodowy Zespół Chóralny „Skworuszka” z Charkowa na Ukrainie. Powstał w 1966 r., tytuł „Narodowego” otrzymał w 2000 r. za całokształt swojej twórczości oraz profesjonalne przygotowanie swoich wystąpień. Na swoim koncie ma wiele nagród i wyróżnień. Uważany jest za jeden z najlepszych chórów dziecięcych nie tylko w Charkowie, ale także na całej Ukrainie. Zespół występuje pod kierownictwem Julii Iwanowej.
  • 2008 r. – Chór Duchowieństwa Diecezji Warszawsko-Bielskiej z Hajnówki pod dyr. diakona Marka Maciuka.
  • 2010 r. – Męski Zespół Wokalny „Ensemble Błagowiest” z Białorusi.
  • 2015 r. – Chór Politechniki Białostockiej „Polifonia”.
  • 2018 r. – Kameralny Chór „Sacrum” z Lublina pod dyr. Angeliki Iwaniuk.

W ramach Festiwalu Trzech Kultur organizowane są także rozmaite ekspozycje i warsztaty związane z prawosławiem, np. wystawa Prawosławie dziś – na szlaku cerkwi Ziemi Włodawskiej (2002) czy też I sprawisz szaty święte… na cześć i ku ozdobie – wystawa szat i tkanin liturgicznych (2003). Dużym zainteresowaniem cieszą się również warsztaty dla młodzieży i dorosłych (pisanie ikon i krzyży prawosławnych, warsztat śpiewu cerkiewnego) umożliwiające szerokiej publiczności bezpośredni kontakt z bogatą tradycją prawosławia.